Παρασκευή 29 Μαΐου 2009

Επώνυμα του παρελθόντος, περιοχή Σμύρνης-13ος αιων.

Περίπου 350 επώνυμα Ελλήνων της περιοχής της Σμύρνης και Μιλητου του 13ου αιώνα , μέσα απο βυζαντινά χρυσόβουλα και αργυρόβουλα. (Acta et diplomata graeca medii aevi sacra et profana- Collecta et ediderunt F. Miklosich et I. Muller,τ.4)
Περιοχής Σμύρνης-13ος αιώνας
Ίδια περιοχή-1231 Ίδια περιοχή-1263
Κονίδης Ιωάννης Μελής Ιωάννης
Σελλάρης Ιωάννης Τατίκης Νικόλαος
Βάλκης Γεώργιος Χλωρός Ξένος
Πιθιανός Ασκοχώμης Ιωάννης
Καμπάνης Κυραμαρίας Φωκάς
Αστραγαλίνος Θεόδωρος Φαρισσαίος Νικηφόρος
Καλοοινάρης Νικήτας Νυμφαΐτης Λέων
Μασταυρηνός Μιχαήλ Κληζομενίτης Νικόλαος
Καθαρός Κωνσταντίνος Διοσορηνός Γεώργιος
Λωσταράς Νικηφόρος Κλαπατάς Βασίλειος
Ταπεινός Νικήτας Βαμβουλίδης Γεώργιος
Βατατζής Ιωάννης Σχολάρης
Προβατάς Γεώργιος Καπύλλης Ξένος
Κουνάλης Ιωάννης Σμύρνης Ιωάννης
Αργυρόπουλος Ιωάννης Μηλαβάς Ιωάννης
Καλύφας Νικόλαος Κριτζάτης Νικόλαος
Χαντρομάττης Λιγερός Μιχαήλ
Κοπτιανάς Κωνσταντίνος Μαδαρίτης Νικόλαος
Αρμένης Κωνσταντίνος Ίδια περιοχή-1264
Ματζούκης Νικόλαος Δερματάς Νικόλαος
Κακαβάς Νικήτας Κολελός
Αληθινός Σωτήριχος Βαμβάκης
Χρυσοβέργης Βασίλειος Γούναρης Ξένος
Χρυσοχόος Ιωάννης Κηπωρός Κωνσταντίνος
Κανάκης Μιχαήλ Καλλουδάς
Κουραπαλάτης Λέων Ψελλός Ξένος
Βενετικόπουλος Αγρηνός Κωνσταντίνος
Γαληνός Ιωάννης Μούτζικας Κωνσταντίνος
Χάντες Ιωάννης Θερμήρης Νικήτας
Βέργος Νικηφόρος Κατζιβαρηνός
Μαγκαφάς Ιωάννης Βαρδαχλάς Μιχαήλ
Μαυροϊωάννης Κωνσταντίνος Κεραμήρης Ιωάννης
Καλαμπάκης Αγριπαρμής Κωνσταντίνος
Χαλιναράς Νικόλαος
Ίδια περιοχή-1181 Σκυλλίτζης Θεόδωρος
Βοϊδάς Καπνός Κωνσταντίνος
Καβαδάτος Λέων Μωρούτζικος Βασίλειος
Αμηράλλης Λέων Αφρατάς Θεόδωρος
Λωστράς Νικηφόρος
Ίδια περιοχή-1232 Πεπωλημένος Ξένος
Κακαβάς Μιχαήλ Κορδολέων
Κόμης Γεώργιος Παπαδιάς Ιωάννης
Καραφάνης Γεώργιος Σακκάς Ξένος
Καβούρης Νικήτας Σπανόπουλος Γεώργιος
Αββαδόπουλος Μανουήλ
Καλοστέφανος Θεόδωρος
Ίδια περιοχή-1235 Φωκάκος Κωνσταντίνος
Πλατανίτης Νικόλαος Κουτούλης
Γεγές Στέφανος Γαβαλάς
Θεοφύλακτος Νικήτας Σκουταριώτης Γεώργιος
Τεσσαΐτης Αλέξιος Καλοδιοικητής Μιχαήλ
Καλοειδάς Γεώργιος Σπακούλλης Νικόλαος
Συργάρης Πάρδος Ευστάθιος
Κουρτίκης Κορωνίτης Γεώργιος
Καζάνης Βαχάνης Νικήτας
Αγρινός Ασκός Ιωάννης
Μοσχοϊωάννης Ζαμπίκης Γεώργιος
Γουδέλης Κοκκής
Ζωναράς
Γορδάτος
Κατζουρινός
Κακαβάς
Εξωκαστρίτης Γεώργιος
Ληστής
Τζυκανδάλης Ίδια περιοχή-1278
Μεμανιωμένος Γαλέπης Λέων
Αλωπός Κουρσάρης Μιχαήλ
Κουκούλης Καφούρτης Μανουήλ
Αριστηνός Σκουλάτος Καλλίνικος
Κρατερός Κωστομοίρης Ιωάννης
Λεβούνης Ισαάκιος Μαγγανάρης Ιωάννης
Μαυροράχης Μαυρολέων Φωκάς
Φαγομόδης Χιονάς Γεώργιος
Πετριτζίνα(η)-σύζ. Πετρίτζη Κινάμος Μιχαήλ
Καμελαυκάς Ραδηνός Μιχαήλ
Ξηροτροχάλης Ρωλολόγος Γεώργιος
Κουτλός Κωνσταντίνος Γεγές Γεώργιος
Χαμαικριτής Ιωάννης Μαχλαμάς Μιχαήλ
Πονηρός Νικήτας Μαρτίνος Θεόδωρος
Γαλατάς Σκουλλάτος
Καταφυγιώτης Νικήτας Δρούγγαρης Γεώργιος
Λεγάς Ξένος Μανδραγόρης Νικήτας
Γουναρόπουλος Γεώργιος Μοσχαμπέρης Νικόλαος
Λινταΐτης Γεώργιος Αβαλάντος Κωνσταντίνος
Βλαττερός Ιωάννης Σαβέντζης Άγγελος
Κιρκαλός Μιχαήλ Εφέσιος Θεόδωρος
Μοσχόχειρ Γεώργιος Κολπηνός Μανουήλ
Παντάπορος Νικόλαος Μουρμουντηνός Κυριάκος
Μηλάς Ιωάννης Τζουρούλος Λέων
Πιλάτος Μιχαήλ Δρίμης Κωνσταντίνος
Πατροκωμηνός Γεώργιος Σταφήδακας Κωνσταντίνος
Ανυφάντορος Λέων Λαπαρδάς Μιχαήλ
Λιγηρός Κωνσταντίνος Τζουρούμης Λέων
Σπανός Φαλάγγουλας Ισίδωρος
Μηνωνάρης Μαρούλλης Αλέξιος
Σωματάς Πατζής Κωνσταντίνος
Βλάσης Ρουσιώτης Δημήτριος
Λανδράς
Παπα-Προκόπιος Ίδια περιοχή-1280
Οψικινός Γαργάρης Θεόδωρος
Αληθινός Φραγγόπουλος Κωνσταντίνος
Φωκάς Μιχαήλ Βαρδουβινός
Χειλάς Κωνσταντίνος
Ίδια περιοχή-1236 Στρατιώτης Κωνσταντίνος
Ραβδοκανάκης Βλαττόπουλος
Κοπάδης Λέων Χαρτάς Κωνσταντίνος
Κουτελού Ευδοκία Πολιτικός Μιχαήλ
Γουγγουλίκης Θεόδωρος Γαρούλης Μιχαήλ
Παρθένης Κωνσταντίνος
Ίδια περιοχή-1239
Ρήγαινα Ειρήνη (προφ, συζ. Ρήγα)
Περδικάρης
Παφλαγόνας Νικήτας Ίδια περιοχή-1281
Ψιθυρίτης Νικόλαος Γερμενάκης Χριστόφορος
Πατζινάκης Μιχαήλ Μαγουλάς Λέων
Ποταμηνός Βλάσιος Βασιλείου Ιωάννης
Βρουλλάς Μιχαήλ Χορδάτος Γεώργιος
Τζυκαπίτης Θεόδωρος Κουμπαριώτης Μιχαήλ-Άγγελος
Ζωμός Γεώργιος Καλοπυρός Στέφανος
Δαμαλάς Ιωάννης Παπαδόπουλος Μιχαήλ
Χωσαίνης Κωνσταντίνος Σκορτζίδης Λέων
Αττικωμίτης Λέων Κρητικός Βασίλειος
Μαμούνης Νικήτας
Πετράτης Κωνσταντίνος
Καδιανός Ίδια περιοχή-1284
Κασταμονίτης Στέφανος Βρανάς Θεόδωρος
Μαρούνης Νικόλαος Κοσκινάς
Πολίτης Ιωάννης Γορδάτος Θεόδωρος
Λαοδικηνός Νικόλαος Γαράρης Θεόδωρος
Τοξαράς Ιωάννης Ασκουρβουλιώτης Γεώργιος
Καβαλάς Μιχαήλ
Μιχαήλ της Σαπωνούς
Πωλέας Ξένος Ίδια περιοχή-1293
Σμυρναίος Ιωάννης Πολίτης Θεόδωρος
Βραχιονίτης Θεοφύλακτος Ζουλουχίνης Θεόδωρος
Καλοκτένης Κωνσταντίνος Λεμβάτης Νικήτας
Καλοσιναράς Νικόλαος Μαυροπόδης Μιχαήλ
Τορνίκης Δημήτριος Βουλγησαίος Γεώργιος
Ζωγράφος Ξένος Αμπελάς Κωνσταντίνος
Βαρύπατος Κωνσταντίνος Ευμενός Μιχαήλ
Συρόπουλος Νικόλαος Μαννός Μανουήλ
Βοτέρης Λέων Συριγμής Ιωάννης
Μαρμαράς Ιωάννης
Καλαρέτης Μιχαήλ
Ίδια περιοχή-1246 Κατακαλλός Ιάκωβος
Χιώτης Ματθαίος Σιλλεώτης Κωνσταντίνος
Τζαγκαρόπουλος Γρηγόριος Χαλκεύς Γεώργιος
Λευκάτης Στέφανος Καλογηρόπουλος Κωνσταντίνος
Πόθος Σωτήριχος Κουλλούρης Νικόλαος
Κρυβιτζιώτης Θεόδωρος Κεφαλάς
Τριαλώνης Γεώργιος Υαλέας
Μαγγούφης Νικόλαος Ξυλέας Βαλσάμων
Περγαμηνός Ιωάννης Κάππαρης Γεώργιος
Μουρμουντανός Ιωάννης Χουμελές Θεόδωρος
Κριτόπουλος Μανουήλ Φράγγουτος Ιωάννης
Μαρτίνος Θεόδωρος Λαυρέντου Γεώργιος
Παλαμάρης Γεώργιος Διαλεκτού Μιχαήλ
Εξακουστός Μιχαήλ Ξανθόπουλος Κωνσταντίνος
Λογγιβάρδος Μιχαήλ Πλυτός Κωνσταντίνος
Ροδινός Ιωάννης Μαύρος Βάρδας
Λιβαδιώτης Νικόλαος Λαγινάς Μιχαήλ
Καλονάς Πλατής Κωνσταντίνος
Ραψομμάτης Μανουήλ Ασκούνης Κωνσταντίνος
Τζαούσιος Γεώργιος
Μελισσηνός Γεώργιος
Ίδια περιοχή-1251 Βοϊδάς
Πετρίτζης Ασηκρήτης
Πασπαριώτης Γεώργιος Μαγγάς Παύλος
Γορδάς Βαϊνάς
Μουζηθράς Λέων Σπαρτηνός
Βωλοβόντος Κωνσταντίνος Μαγκλαβίτης ο Καλονερίτης
Μανασσής Ιωάννης Βαλάμης Ιωάννης
Κατάλλακτος Μιχαήλ Αργυρός Γεώργιος
Κοντόπουλος Θεόδωρος Σγουρίτζης Ξένος
Σούλης Μιχαήλ Κάπατος Λέων
Σιδηράκης Γεώργιος Βρακοκωδώνης
Βαρίτης Ιωάννης Καππαδόκης
Πεπαγωμένος Νικήτας Ζερβός
Παρδοφαγωμένος Μιχαήλ Εξαδάκτυλος
Φράγγος Ιωάννης
Ίδια περιοχή-1255 Γλαβάς Κωνσταντίνος
Θεοφιλόπουλος Χειλάς Κωνσταντίνος
Αγαρηνός Γεώργιος Ριμψάς
Βρανάς Κομνηνός
Ίδια περιοχή-1257 Σαραντηνός
Πιγκέρνης Φιλόμματος Ιωάννης
Μαγκωνίτης Φίλιππος Μοσχολίβανος Ιωάννης
Αστραγάλης Μιχαήλ Φωκάς Μιχαήλ
Μακρηνός Σγουρόπουλος Μανουήλ
Φιλοκυνηγήτης
Πωλέας Μανουήλ
Βρανάς
Ξανθός
Ρεντάκης Κωνσταντίνος
Περιοχή Μιλήτου-1298
Χιλαρηνός Μιχαήλ Περιοχή Μιλήτου-1189
Καλαμάνος Ξηρός Μιχαήλ
Βατατζής Βασίλειος Μανουλάς Στέφανος
Τζαγγαρόπουλος Ιωάννης Μανδυλάς Μανουήλ
Μακροχέρης Βάρδας Ματζούκης Κωνσταντίνος
Κόμης Στέφανος
Καμαζινός Λέων
Καύχος Μιχαήλ
Στρατηγόπουλος
Καρτερός Αλέξιος
Μερικά τοπωνύμια των περιοχών αυτών: Περιοχή Σμύρνης:Μονή Λεμβιώτισας, χωριά και τοπωνύμια Μανταία(χωριό), Άνω Χανάβρου,Σταύριον, Βρυσοπηγάδιον, Βαλανίδα, Σφούρνου (τα),Ρουφιανιανών (των), Ποταμών (των), Παρακάλαμος, Καλομοιραστού (του), Γούρνα, Κλαπατά (του), Καζάνη (του), Πανάρετου (του), Πεπαγωμένου (του), Λαγωνικής (της), Μαυροράχου (του), Παλαιός Πόρος, Ασάνη (του), Αλικοβάσταγον, Πέτρα, Παλάτια, Αββάδων (των), Βάρη (η),Μήλα(τα), Δημοσίου, Νύμφαιον, Πρινοβάρη, Σταυρωτό, Καλύβια της Μανικαραίας, Βλαττερού, Μαζοχόρτου, Τηγάνια, Γύρος, Δημοσιάτης (ποταμός), Λαγκάδα, του Ρουμπάκου,Δρους (της)(χωριό), Παυχώμη(χωριό), Ποταμός(χωριό), Ρούζη(χωριό), Στραγαλών (των), Μεθρωνών (των), Σταυρίν, Στύλλου, Μονόπευκον, Σκουρβούλλα (τα), Σαρακήνικο, Ολυμπηδαραίας, Δροσινού, Κραμαστού, του Κοκκή, Φλάμουλο, του Λιλίδη, Νεοχώριον, Ρεούσης(της), Μεσόδρομος, Νεόκαστρα, Βρακοκωδώνη(του), Ζερβού(του), Εξαδάκτυλου(του),κτλ. Περιοχή Μιλήτου: Κλεισούρα, Επίσκεψη, Αλεξάνδρειο,Κελλιβάρων Μονή, Δυσικού, Φαλακρό Βουνό, Βάτιν, Βαθύς Λιμήν, Περιστέριον, Κρίνος, Βορράδι, Γάρσικα, Ζιγρίτζα,Δαφναία, Άξυλος, Πελεκαναία, Δρίνος, Δεσποτικό,κτλ.

Τρίτη 26 Μαΐου 2009

Ελληνικά επίθετα,αναγνωστών-26/05

Ατματζίδης-Προέρχεται απο το τουρκ. ουσ. atmaca που δηλώνει ένα είδος γερακιού(accipiter gentilis),το ξεφτέρι.Εμφανίζεται και ως Ατματζιάδης, Ατματζής, Ατματζάκης,κτλ. (ΕΠΜΑ)

Βασσάρας,-Σχετίζεται με το τοπωνύμιο Βασσαράς, χωριό της Λακωνίας. Δεν είναι σπάνιο(ούτε όμως και σύνηθες) να δημιουργούνται πατριδωνυμικά επώνυμα με την απλή πρόσθεση του τελικού -ς, όπως Λοιδωρίκης, Σαμοθράκης, Σαλονίκης κτλ. Όσον αφορά την ετυμολογία του τοπωνυμίου απο το οποίο προέρχεται πιθανώς και το επώνυμο, η επικρατέστερη άποψη είναι οτι σχετίζεται με την αρχ. και μεσν. ελλ. λέξη βάσσα-τόπος φαραγγώδους κοιλάδας. Την άποψη αυτή δέχεται ο καθ.Δ. Β. Βαγιακάκος, '(Αρχαία καί μεσαιωνικά τοπωνύμια έκ Μάνης, Ελληνικά 15 (1957), σελ. 207-208).

Ζαββός- Προέρχεται από τη ν.ε. λέξη ζαβός, που δηλώνει τον τρελό,άμυαλος. Αβέβαιης ετυμολογίας . (Λ.Μ)

Ζαχείλας(Τζαχείλας)- Από το διαλεκτ.(βορ.Ελλ.) ζαχείλας,τζαχείλας ή τραχείλας, ο άνθρωπος με πρησμένα χείλη. (ΚΖΛ)

Ζόγκας- Από το αρβανίτικο zog, πτηνό, το πουλί. (ΧΡΑΡΒ)

Θρασκιάς- Από το διαλεκτικό θρασκιάς, ο άνεμος που φυσάει από τη Θράκη.(ΗΜΕ)

Καμπάρδης- Προφανώς πρόκειται για σύνθετο αρβανίτικο επώνυμο με δεύτερο συνθετικό το bardhë-άσπρος. Το πρώτο συνθ. -κα, δεν μπορώ να το εξηγήσω.

Κονταξής(Κονταξόπουλος, Κονταξάκης, Κοντακτσής, Κοντακτζόγλου)-kundakçi-ο πυρπολητής, εξελληνισμένη ακουστικά kç-ξ *. (ΕΠΜΑ)

Μεξιάς/Μεξάς-Αρβανίτικοεπώνυμο,εμφανίζεται στην Ελλάδα περίπου τον 15αι,ως όνομα Αρβανίτη Stratiotο(μισθοφόρου στους Βενετούς). Ετυμολογικά πιστεύω οτι συνδέεται με το αλβ. meksh (πληθ.meksha) το οποίο σημαίνει αρσενικό μοσχάρι(bull-calf) (VAED)

Μπαλάφας- Από το ν.ε. μπαλάφα, η ανοησία, σαχλαμάρα,<άγν.ετύμου. (Λ.Μ)

Μπάμπουρας- Από το διαλεκτ. μπάμπουρας, κολεόπτερο έντομο, σκαραβαίος,<μεσν. μπάμπουλας-μπαμπούλας<αρχ.βομβυλός. (Λ.Μ)

Μπινιάρης- Από το παλαιοτ.ελλ. μπινιαρης-δίδυμος,λατ.bunarius.(Λ.Μ)

Μπίρμπας- Από το λαικτρ. ο πονηρός, ο καπάτσος,<ιταλ.birba(Λ.Μ)

Μπιρμπίλης- Από το λαικτρ. μπιρμπίλι, το αηδόνι, <τουρκ. bülbül(Λ.Μ)

Μπόζης- Από το παλαιοτ.ελλ. μπόζης-φαιός,σταχτύς,<τουρκ.boz(Λ.Μ)

Μποϊλής- Ο ψηλός, από τη λέξη μπόι(ύψος) και το παραγωγικό επίθημα –λής(τουρκ. -li). (Λ.Μ)

Μπομπότας- Από το ν.ε. μπομπότα, το αλεύρι που προέρχεται από άλεσμα αραβόσιτου, <βεν.bobota<boba ονοματοπ. λ. της παιδικής γλώσσας. (Λ.Μ)

Ντούνης(Ντουνάκης)- Το επώνυμο ίσως σχετίζεται με το τουρκ.(οθωμ)-dûn μίζερος,ασήμαντος.

Ρένεσης- Από το αρβαν. ρρένεσ-ι , ο ψεύτης. (ΧΡΑΡΒ)

Πρέκας/Πρέκκας- Από το ν.ε. διαλεκτ. πρέκι, οριζόντιος δοκός που τοποθετείται στο πάνω μέρος της πόρτας ή του παραθύρου,για να στηρίζει τον τοίχο από πάνω, μεσν. πριέκιον. Το επώνυμο εμφανίζεται κυρίως στα Δωδεκάνησα(Ρόδος, Κως,κτλ), Κυκλαδες(Σαντορίνη,Αμοργός κτλ). (Λ.Μ), πρβλ. το ομόσημο επων. Γκλαβάνης-γκλαβάνι(σλαβ.αρχής).

Σάψαλης- Από το παλαιοτ.ελλ.σάψαλης-άμυαλος,<τουρκ.sapsal.(Λ.Μ)

Σκευάς-σχετίζεται με το υποκοριστικό του βαφτιστικού Παρασκευάς. Παρόμοια με το ανδρικό Σκευάς, χρησιμοποιούταν/-είται και το γυναικείο Σκευώ. Σημειωτέον οτι το όνομα Παρασκευάς/Παρασκευή ήταν πολύ συχνό σε ποιμενικούς πληθυσμούς, εξού και η Αγία Παρασκευή έχει αποκαλεστεί ως "Αγία των βλάχων".

Σκούτας- Από το ν.ε. σκουτί, χοντρό μάλλινο ύφασμα, <αρχ.σκυτίον υποκορ. του «σκύτος». (Λ.Μ)

Σπετσέρης- Από το ιταλ.spezieri, ο φαρμακοποιός. (Λ.Μ)

Στρουμπουλός- Από το ν.ε. στρουμπουλός, ο παχύς με σ΄χημα σχεδόν σφαιρικό, από το αμαρτ. στρούμπος <αρχ. στρόμβος συν το παραγ. Επίθ. –ούλος, πρβ. παχουλός. (Λ.Μ)

..........................................................................................................................................................................

Γ.Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Νέας Ελληνικής γλώσσας,(Λ.Μ)

Βάσος Βογιατζόγλου,Επώνυμα της Μικρασίας,1990, (ΕΠΜΑ)

Ηλίας Παρδάλης-"Κοζανίτικο Λεξιλόγιο", (ΚΖΛ)

Κωνσταντίνος Χριστοφορίδης,Λεξικόν της Αλβανικής Γλώσσης,(ΧΡΑΡΒ)

Vladimir Orel- Albanian Etymological Dictionary, (VAED)

Το ημερολόγιο της Μεγάλης Ελλάδος – 1934(Ανδριώτης) (ΗΜΕ)