Επώνυμα φίλων αναγνωστών: Βαρβάτες/Μπουρούτης

Βαρβατές-Το επώνυμο Βαρβατές, που εντοπίζεται σήμερα σε Σάμο(Φούρνοι και Καρλόβασι) και Αθήνα, το βρίσκουμε σε αναφορά των κατοίκων των Φούρνων Σάμου, όπου βλέπουμε το Νικόλαο Βαρβάτο να υπογράφει το Μάιο του 1821 αναφορά με τους συντοπίτες του προς τον Διευθυντή και την Επαρχιακή Δημογεροντία Σάμου, κοινοποιώντας τους ότι και αυτοί όπως και οι υπόλοιποι Σαμιώτες αρνούνται να δώσουν λόγο υποταγής στο Σουλτάνο, όπως τους ζητήθηκε από τους «Τρεις Συμμάχους»…(1)

 Αργότερα, εντοπίζουμε και τον Αρίσταρχο Βαρβατές, το 1833, ως αρχιεπίσκοπο Σάμου και Ικαρίας.

  Ετυμολογικά προφανώς το επώνυμο προέρχεται απο τη δημώδη νεοελληνική λέξη βαρβάτος, η οποία δηλώνει τον εύρωστο και στιβαρό άντρα. Η λέξη απο το ελληνιστικό βαρβάτος, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται απο το λατινικό barbatus που δήλωνε αυτόν που έχει γένια( barba).

  Η ιδιαίτερη κατάληξη –ες που βλέπουμε στο επώνυμο που εξετάζουμε, ως προερχόμενο από τη Σάμο μπορεί να θεωρηθεί ως χαρακτηριστική των διαλέκτων του νοτιοανατολικού Αιγαίου(κυρίως Ρόδος) όπου η κατάληξη –ες δεν είναι σπάνια, όπως αναφέρει ο Μ.Σκανδαλίδης (2). Αναφέρει χαρακτηριστικά τη μορφή Μιστενές του βαφτιστικού Δημοσθένης και τα επώνυμα Γιαννακές, Κουνελλές.

  Μπουρούτης- Το επώνυμο Μπουρούτης που σήμερα το εντοπίζουμε στην Άνδρο και την Αττική κυρίως, και με μια και δύο εμφανίσεις στους νομούς Βοιωτίας και Κορινθίας αντίστοιχα, το συναντάω για πρώτη φορά στους εκλογικούς καταλόγους του Δήμου Κορθίου της Άνδρου του έτους 1871, όπου βλέπουμε τον Αντώνιο Μπουρούτη του Δημητρίου, 33 χρονών και γεωργό να συμπεριλαμβάνεται στους κατοίκους της Πίσω Μεριάς(Οπίσω Μέρους) της Άνδρου. Συναντάμε επίσης, στο ίδιο χωριό, τον Δημήτριο Πουρούτη του Αντωνίου επίσης 33 χρονών και γεωργό, το Μιλτιάδη Μπουρούτη του Δημητρίου, προφανώς αδερφό του Αντώνη, ετών 31 επίσης γεωργό. Επίσης συναντάμε τον Σταμάτιο Μπουρούτο του Χαραλάμπους, ετών 22 γεωργό και τον πατέρα του Χαράλαμπο Μπουρούτη του Σταματίου ετών 43 και γεωργό.

  Στο διπλανό χωριό της Αηπάτιας βρίσκουμε το Δημήτριο Μπουρούτη του Ιωάννη, 31 χρονών και γεωργό και τον πατέρα του Ιωάννη Μπουρούτη του Δημητρίου, 68 χρονών και γεωργό.

 Ετυμολογικά, προέρχεται απο το αρβανίτικο/αλβανικό burrë (4),(5) που δηλώνει τον άνδρα, και κατ’επέκταση τον παληκαρά, το γενναίο αλλά και τον αλήτη, εξού και η ιδιαίτερη νεοελληνική λέξη αλητάμπουρας. Παρόμοια αρβανίτικα επώνυμα είναι τα Μπούρας, Μπουρούσης κ.α. Η κατάληξη –ούτης, είναι σπάνια υποκοριστική κατάληξη και τη συναντάμε σπάνια σε διάφορα επώνυμα όπως Γιαννούτης, Μπαλαφούτης, Γεωργούτης, Δρουγούτης κ.α. Η αρβανίτικη παρουσία ήταν έντονη στο νησί της Άνδρου κυρίως στο βόρειο μέρος της όπου μέχρι πρόσφατα μιλιόταν και η αρβανίτικη

(1) Νικολάου Σταματιάδου, Σαμιακά, Σάμος 1899. Τα άλλα επίθετα Φουρνιωτών που υπογράφουν την ίδια αναφορά είναι τα εξής: Πρωτόπαππας, Μανουήλ, Κωνσταντίνου, Αναστάσης, Σταματίου, Ελευθερίου, Παρασκευά, Καρπάθιος, Παπαγεωργίου, Κοκονίδης, Γεωργίου, Ανδρέου, Νικολάου, Θεοδώρου, Νικόλα, Μπογιατζής, Κομνηνός, Μάρκου, Στάθη, Αδρακτάς, Μαυροειδής, Ξυδάκης, Μελιδόνης, Μυτιληνιός, Καφετζής, Σινάνης, Μωραΐτης, Διακοδημητρίου, Χουματάς, Κατεβαίνης, Λαχώρη, Ευριππαίος, Πλατανιώτης, Παπαθεοδωρή, Δανάς, Λιβανής, Μουστάκης, Κρητικός, Τριανταφύλλου, Ζουρνατζής, Νάκας, Αρετούλης, Θεοδωρίδης, Μαργαρώνης, Λατίνης, Διακοσταμάτης, Υδραίος, Λαγός, Μπαράτης, Καραμούτζου, Σάλωνας, Παρασκευά, Ανδριάδης, Εφέσιος, Σχοινάς, Μανουλούτσου, Ξυλάκης, Χρουσάφης, Μιχάλης, Βραχνάς, Ορφανός, Σοφιανός, Τσέρος, Μιχαλάκη, Δαής, Μήτρενας, Ζημιάρης, Ντιμιρτζής, Λυμπέρη, Αδάμ, Σταμπούλης, Μαυρατζώτης, Κωνσταντή, Κατεβαίνης, Μαμής κ.α.

(2) Μ.Σκανδαλίδης, Χαλκίτικα οικογενειακά ονόματα και παρατσούκλια από αρχαία ή βυζαντινή επίδραση, Ονόματα 9, 1984, 258.

(3) Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχείο Βλαχογιάννη, Εκλογικά

(4)  Vladimir Orel- Albanian Etymological Dictionary, σελ.53

(5) Κωνσταντίνος Χριστοφορίδης,Λεξικόν της Αλβανικής Γλώσσης, σελ.56