Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2012

Επώνυμα φίλων αναγνωστών, προέλευση και ιστορία


Λιτζέρης- Πιθανώς από το ιδιωματικό λιτζέρης-λιτζέρα, ο λιγνός/-η. Ο άνθρωπος ο ισχνός και ο λιπόσαρκος. Λογικά, ετυμολογικά, σχετίζεται με το επίθετο λυγερός σε σύγχυση με το λιγνός . Η λέξη απαντάται στη διάλεκτο της Σάμου, η οποία ανήκει στις βορειοελλαδικές διαλέκτους και προφανώς σχετίζεται με μετανάστευση Ελλήνων από τις βόρειες περιοχές την περίοδο της τουρκοκρατίας.

 Κολοσούσας- Πιθανώς μητρωνυμικό επώνυμο, από το επίθετο κολοσούσα( ή σωστότερα κώλοσούσα), που δηλώνει τη γυναίκα που κουνιέται στο βάδισμα, τη σεινάμενη-κουνάμενη που λέει ο λαός… Σούσα στη διάλεκτο των Σαμιωτών, η οποία θεωρείται βορειοελλάδική και συγγενεύει με αυτή της Θεσσαλίας και γενικότερα κεντρικής και βόρειας Ελλάδα, δηλώνει αυτή την «ιδιότητα»…


Συλιβός/Σιλιβός- Από το ιδιωματικό σιλιβός (σιλιβιασμένος), ο μη αρτιμελής. Η λέξη στο ιδίωμα της Σάμου, άγνωστης σε εμένα ετυμολογίας.
  #Γαβριήλ Συλιβός από τις Δάφνες Κρήτης, μητροπολίτης Τήνου (1810-1830).


Μπήτιας- Μία από τις πολλές μορφές του βαφτιστικού Δημήτριος. Η συγκεκριμένη απαντάται στη δυτική Μακεδονία, στην περιοχή της Κοζάνης.  Βλ. άλλες μορφές του Δημήτριος: Μήτσιος, Μήτσος, Μίτζος, Μίμης, Μήτας, και πολλές άλλες, Ταχινοσλής, Μορφές του Δημήτριος στο νομό Σερρών.


Μπάρτζης/Μπαρτζελής/Μπαρτζάκος κ.α.- Από το ιδιωματικό μπάρτζος(bάρτζος, bάρτζους), λέξη που χρησιμοποιούσαν οι βοσκοί για να χαρακτηρίσουν τα ζώα που ήταν «μάυρα με ανοιχτό κόκκινο χρώμα στα μάγουλα». Προφανώς παρόμοια χαρακτηριστικά σε άνθρωπο θα ήταν ο λόγος που αποκτούσε και το συγκεκριμένο παρατσούκλι με τις διάφορες υποκοριστικές καταλήξεις και να καθιερωθεί ως επώνυμο.
  @Η λέξη ετυμολογικά σχετίζεται με το ρουμαν. barz που δηλώνει το γριζωπό, αλλά και το σκούρο μπλε,  στα βλάχικα bárdzu, -a,  το ασπρόμαυρο ζώο, στα αλβανικά bardhi «άσπρος», στα βουλγ. barz, bardz «σταχτής», ουκραν. barziu, barza «πρόβατο με άσπρο στήθος» κλπ. Θεωρείται πάντως αυτή η πανβαλκανική λέξη άγνωστης ετυμολογίας, το πιθανότερο να σχετίζεται με παλαιοβαλκανικές γλώσσες.

 # Ως επώνυμο το βρίσκω πρώτη φορά στην οθωμανική απογραφή  στο χωριό Γαβαλά (karye-i Gavala), βρίσκοντας τον Γιώργη Μπαρτζή(ή Μπάρτζη). Ίσως πρόκειται για αρβανίτοχώρι παρατηρώντας τα ονοματεπώνυμα των συγχωριανών του Martin Varbob (Βαρυμπόμπης), Mihal Gika, Gin Karavana, Domenika Krieziya, Nikola Kuc, Luci Kalanci κ.α.  Επίσης βρίσκουμε και άλλον ένα Γιώργη Μπαρτζή(Μπάρτζη) στο χωριό Κοσκινά της Εύβοιας.  (ΜΠΑΛΤ)

# Βρίσκουμε επίσης τους Leka Barci, Gin Barci και άλλους στο χωριό Ρένεσι της Αχαΐας, προφανώς Αρβανίτες. (ΟΘΩΜΚΤ)

# Ενώ στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας ο Αναγνώστης Μπάρτζης στέλνει επιστολή στη Διοίκηση, το Νοέμβρη του 1823,  για να τον βοηθήσει οικονομικά γιατί σε ενέδρα εναντίων Τούρκων στην Ακράτα, χτυπήθηκε απο βόλι και ακρωτηριάστηκε το χέρι του. Τόμος 11, Σελίδα 118

# Ως τοπωνύμιο, το συναντάμε στη Τριφυλία, Αχλαδόκαμπο Άργου, και άλλού, π.χ. του Μπάρτζη, του Μπάρτζελη κ.α. Επίσης χωριά Μπάρτζι σε Ιωάννινα, σήμερα Επισκοπικό, και Μπάρτζι Μεσσηνίας σήμερα Δαφνούλα.


----------------------------------------------------
-Περί της συγχρόνου Σαμίας διαλέκτου : πραγματεία βραβευθείσα εν τω διαγωνισμώ του 1912 της εν Αθήναις γλωσσικής εταιρείας, Ζαφειρίου, Νικόλαος Ι., σελ.80

-EVANGELIA BALTA L'EUΒÉE A LA FIN DU XVe SIÈCLE, Economie et Population
Les registres de Tannée 1474  (ΜΠΑΛΤ)

-Петя Асенова, Руси Стойков και Тома Кацори με τίτλο «Селищни, лични и фамилни имена от северозападен Пелопонес през средата на XV век» ή «Ονόματα χωριών, ατόμων και οικογενειών από τη βορειοδυτική Πελοπόννησο στα μέσα του 15ουαιώνα» (ΟΘΩΜΚΤ)

1 σχόλιο:

  1. Γεια σας και συγχαρητήρια για τα δημοσιεύματά σας.
    Θέλω να ρωτήσω αν ξέρετε τίποτα για 2 επίθετα.
    Μουλάς και Τζαμάκος.

    Οποιαδήποτε πληροφορία μπορέσετε να βρείτε, θα ήταν πολύτιμη.
    Ευχαριστώ πολύ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή